大创业-这地儿咋恁厉害！在这能搭上国家“一带一路”和“创新创
| Марий | |
|---|---|
| Калыкчот: | 600 т?жем наре |
| Кушто ила: | Россий: 百度 针对中超第三轮比赛结束，国外媒体就专门对广州恒大的主场上座率进行了报道，他们写到：随着广州恒大对阵河南建业的比赛，共有48241名观众现场观看了广州恒大的主场比赛之后，至此，广州恒大天河体育场也连续3轮成为中超上座人数最多的球场。 |
| Йылме: | Марий, Курык марий, руш да моло. |
| Тын: | Марий юмынй?ла, Танле тын |
| Родо калык-влак: | Одо, Мурома, Саам, Кукмарий, Меря |
.svg)
Марий-влак — финн-угор калык Российште, марий мландын т?п калыкше, кызыт т?? шотышто Марий Эл Республикыште. Тушто марий калыкын пелыж деч шукырак ужаш ила, 604 т?жем е? (2002). Моло марий-шамыч вес вел да республиклаште Юл серыште да Уралыште илат. Марий-шамычын нылыт т?шкем уло: олык (марий калыкын шукылыкшо, Юл да Виче э?ер коклаште илат), курык (пурла да шола Юл серыштыже), эрвел (Виче велыште, Суас Элыште, Пошкырт Элыште, Уралыште), да й?двел-касвел (Угарман, Кострома да Киров веллаште) марий-шамыч. Марла да курык марла ойлат. Тиде йылмевлак урал ешын финнугор т?шкаш пурат. Шуко эрвелмарий-шамыч суасла моштат. Шочмо тын-влак: Юмынй?ла да Кугу сорта. Тыгак танле тыным да Ислам кучышо е?-влак улыт. Кызытсе жапыште улаш балтий Мари.
Лекмаш
[т?рлаташ | кодым т?рлаташ]Эртымгорно
[т?рлаташ | кодым т?рлаташ]"Черемис" мутлан келшыше мутым эн ончыч VI курымышто гот историк Иордан кучылтын. Но "имнискарис" мутым "черемис" мут дене та?астараш й?сырак. Кызытсе марий-влакын кугезе-влакышт V да VIII курым коклаште гот, хазар калык дене, Юлысо Булгарий дене кылым кучен. XIII ден XV курым коклаште марий-влак Ш?ртнь? Ордашке пуреныт, Оза? ханствыште лийыныт. Кунам руш саркалык Оза? ханлыкым 1552-шо ийыште се?еныт, марий мланде Моско Кугыжанышыш пурен. 4 Кылме 1920 ийыште марий-влаклан РСФСР-ыште автономийым пуеныт, 5 Теле 1936 — АССР лийын.
Ончыч марий-влак руш да суас ?чашымаш деч Юл сер деч В?тла э?ерын к?шыл ужашышкыже куржыныт. Тыште марий-влаклан шукырак эрык лийын, руш князь-влак да суас хан-влак дечат тораште. В?тламарий коклаште сар демократий шочын. Тудо икмыняр рушла ийсерышыште "Ветлужское черемисское княжество" семын палемдалтын. В?тламарий-влак тыгай мут-влакым кучалтыныт: кугуз - кугыза, да кугузвыж - кугыжаныш.
Кугуз-влак эн патыр, кугу пагалымаш сарзе кокла гыч ойырымо (сайлыме) вуйлатыше-влак лийыныт, докан. Икмыняр кугызын л?мышт ийсерышлаште возалт кодын: Ходжа-Яралтем, Кай, Бай-Пондаш, Кельдебек, Ибраг. Нунын шкеныштын "пе?гыдемдыме вер" (ола манаш лиеш) лийыныт: В?тла-Юр, Шанга да молат.
Марий калыкын тистыже
[т?рлаташ | кодым т?рлаташ]Марий калыкын тистыжым Марий Ушемын погынымашыштыже пе?гыдемденыт. Марий Элын тистыж деч ойыртемалтеш. Кум т?с гыч шога, ош т?с чимарийын яндарлыкшым ончыкта, йошкар т?с - илышым, шем т?с мланде дене кылдалтеш.
Л?мл? марий-шамыч
[т?рлаташ | кодым т?рлаташ]- Васильев, Валериан Михайлович — йылмышанчызе, этнограф, фольклорист, сылнымутчо
- Григорьев, Александр Владимирович — с?ретче
- Ефремов, Тихон Ефремович — сотемдарче
- Ефруш, Георгий Захарович — сылнымутчо
- Иванов, Михаил Максимович — почеламутчо
- Игнатьев, Никон Васильевич — сылнымутчо
- Искандаров, Алексей Искандарович — семлызе, хормейстер
- Йыван Кырла — почеламутчо, киноактёр
- Миклай Казаков — почеламутчо
- Кислицын, Вячеслав Александрович — Марий Элын кокымшо Президентше
- Колумб, Валентин Христофорович — почеламутчо
- Конаков, Александр Фёдорович — драматург
- Лекайн, Никандр Сергеевич — сылнымутчо
- Луппов, Анатолий Борисович — семлызе
- Макарова, Нина Владимировна — совет семлызе
- Микай, Михаил Степанович — сылнымутчо
- Молотов, Иван Николаевич — семлызе
- Мосолов, Василий Петрович — агроном, академик
- Мухин, Николай Семёнович — сылнымутчо, кусарыше
- Николаев, Сергей Николаевич — драматург
- Олык Ипай — почеламутчо
- Орай, Дмитрий Фёдорович — сылнымутчо
- Палантай, Иван Степанович — семлызе, фольклорист, туныктышо
- Пет Першут — почеламутчо
- Сави, Владимир Алексеевич — сылнымутчо
- Сапаев, Эрик Никитич — семлызе
- Смирнов, Иван Николаевич — эртымгорнышанчызе, этнограф
- Тойдемар, Павел Степанович — мурызо
- Тыныш Осып — драматург
- Шабдар Осып — сылнымутчо
- Шадт Булат — почеламутчо, сылнымутчо, драматург
- Шкетан, Яков Павлович — сылнымутчо
- Чавайн, Сергей Григорьевич — почеламутчо, сылнымутчо, драматург
- Элексейн, Яков Алексеевич — сылнымутчо
- Элмар, Василий Сергеевич — почеламутчо
- Эшкинин, Андрей Карпович — сылнымутчо
- Эшпай, Андрей Андреевич — кинорежиссёр, сценарист, продюсер
- Эшпай, Андрей Яковлевич — совет семлызе
- Эшпай, Яков Андреевич — этнограф и семлызе
- Юзыкайн, Александр Михайлович — сылнымутчо
- Юксерн, Василий Степанович — сылнымутчо
- Ялкайн, Яныш Ялкаевич — сылнымутчо, критик, этнограф
- Ямбердов, Иван Михайлович — с?ретче
Тыгеак ончо
[т?рлаташ | кодым т?рлаташ]Кылвер-влак
[т?рлаташ | кодым т?рлаташ]Негыз
[т?рлаташ | кодым т?рлаташ]- Ксенофонт Сануков "Кок тул коклаште". Марий Сандалык. №1 2009 ий
